Co to jest
Genogram to diagram, na którym schematycznie przedstawiono informacje o rodzinie oraz więziach emocjonalnych i relacyjnych danej osoby. Zaproponowana pod koniec lat 70. ubiegłego wieku przez amerykańskiego psychiatrę Murraya Bowena, jest narzędziem wykorzystywanym przez psychologów i psychoterapeutów do zrozumienia funkcjonowania psychicznego swoich pacjentów. Genogram obejmuje więzi, rozstania, wydarzenia, które zaszły w rodzinie, a także opisy pacjenta, anegdoty, wartości. Genogram może zawierać informacje z jednego lub kilku pokoleń, w oparciu o które i ile jest istotnych w odniesieniu do problemów, którymi należy się zająć.Genogram sam w sobie jest prostym rysunkiem, ale ma ogromne znaczenie, ponieważ służy wydobyciu wspomnień, dyskomfortów, konfliktów narodzonych w środowisku rodzinnym pacjenta. Tak naprawdę podczas konstruowania własnego genogramu rozmowa między terapeutą a pacjentem pozwala na wyłonienie się ważnych elementów, które będą przydatne terapeucie do założenia lub kontynuacji terapii, a pacjentowi do zwiększenia samoświadomości.
Jak to zrobić
Genogram to rysunek, na którym przedstawione jest czyjeś drzewo genealogiczne składające się z dwóch lub trzech pokoleń. Do jej wykonania wystarczy zatem jedna lub kilka kartek papieru i zwykły długopis. Istnieją pewne ogólne wskazówki dotyczące jego kompilacji, tak aby jego interpretacja mogła być bardziej bezpośrednia i prostsza. Na przykład kobiety w rodzinie są oznaczone kółkami, podczas gdy mężczyźni są reprezentowani przez kwadraty; linie poziome łączą ludzi, których łączy więź uczuciowa, pionowe wskazują dzieci urodzone w różnych parach.Anegdoty, rozważania i refleksje zaznaczono jako uwagi nad symbolami, do których się odnoszą. Genogram jest zwykle opracowywany wspólnie z terapeutą i używany jako narzędzie do własnej podróży lub nawet do podróży w parach, tworząc wspólny genogram między dwojgiem ludzi. Podczas kompilacji genogramu można użyć jednego lub kilku arkuszy, zajmujących całą przestrzeń arkusza lub tylko jego niewielką część; orientacja papieru może być pionowa lub pozioma.
Wypełnienie własnego genogramu jest zatem prostą operacją z praktycznego punktu widzenia, ale nie można tego samego powiedzieć o aspekcie emocjonalnym i jego interpretacji. Analiza własnej sytuacji rodzinnej oznacza w istocie zbadanie różnych relacji i relacji z osobą macierzyńską i ojcowską, z braćmi, siostrami i innymi członkami rodziny. Przy opracowywaniu genogramu mogą pojawić się przyczyny z przeszłości, związane z historią rodziny, które prowadzą do problemów w teraźniejszości, w dorosłym życiu.Na przykład mężczyzna, który miał jedną lub więcej sióstr gotowych się nim zaopiekować, może zdać sobie sprawę, że dziś oczekuje nadmiernej opieki od swojej partnerki; kobieta, która opiekowała się młodszym rodzeństwem, może być zbyt opiekuńcza. Gdyby ta dwójka nawiązała ze sobą związek jako dorośli, stworzyliby coś w rodzaju „doskonałej więzi”, ale zdecydowanie problematycznej. Podczas opracowywania genogramu można więc uświadomić sobie „rolę”, jaką pełni, i przypomnieć sobie te przyjemne, ale i bolesne, związane z konfliktami, separacjami, stratami i żałobą, a nawet związane z nierównowagą w różnych relacjach. Obciążenie emocjonalne może być zatem bardzo duże, zwłaszcza jeśli nie masz świadomości, ponieważ nigdy nie zbadałeś dokładnie problemów swojego jądra rodzinnego.
Po co to jest
Genogram służy do sfotografowania historii rodziny i zebrania jak największej ilości informacji o rodzinie pacjenta, w której często rodzą się problemy ciągnące się w dorosłym życiu.W rzeczywistości często w dorosłym życiu występuje tendencja do powtarzania wzorców, ról, mechanizmów wyuczonych w rodzinie i może to być pozytywne lub negatywne. Sytuacje takie jak na przykład niewierność, separacje, uzależnienia, nadużycia mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie w swego rodzaju pętli. W każdym razie zadanie interpretacji genogramu należy do terapeuty, który następnie użyje go jako narzędzia do postawienia diagnozy lub ustalenia własnej interwencji. Poza oczywistymi informacjami tak naprawdę terapeuta ma za zadanie zaobserwować to, co nie od razu rzuca się w oczy: w jaki sposób arkusz został zorientowany, ile miejsca na arkuszu zostało wykorzystane, wielkość symboli czy nawet kreska, z jaką piszesz, może dostarczyć ważnych informacji o tym, kto kompiluje ich genogram.
Jeżeli terapeuta jest osobą ciekawską i empatyczną, pacjent, para lub rodzina może uzyskać dużą pomoc w kompilacji i interpretacji genogramu oraz nauczyć się rozwijać świadomość, ale także współczucie wobec siebie i innych członków rodziny.Ponadto, dzięki informacjom uzyskanym z genogramu, terapeucie łatwiej będzie ułożyć skuteczną i „szytą na miarę” ścieżkę dla pacjenta.